Od czego zależy droga hamowania samochodu i jak ją skrócić?

Najpierw warto wyjaśnić, czym jest droga hamowania. To dystans potrzebny do całkowitego zatrzymania pojazdu od momentu naciśnięcia przez kierującego na pedał hamulca. Jest ona jednym z trzech elementów składających się na tzw. drogę zatrzymania, czyli czas niezbędny do całkowitego zatrzymania samochodu będącego w ruchu. Dwa pozostałe to:

• dystans pokonany przez samochód w czasie reakcji kierowcy (0,8-1,0 sekundy) – od zauważenia przeszkody do momentu naciśnięcia przez kierowcę na hamulec,
• dystans pokonany przez samochód w czasie reakcji układu (0,3-0,4 sekundy) – od wciśnięcia pedału do aktywacji układu.

O dystansie potrzebnym do wyhamowania pojazdu decydują ułamki sekund. To one wpływają na zdrowie i życie kierowcy oraz pasażerów.

Co wpływa na długość drogi hamowania?

Duży wpływ na drogę hamowania mają następujące czynniki:

• prędkość samochodu,
• stan techniczny pojazdu (w szczególności tarcze hamulcowe i klocki oraz zawieszenie),
• stan opon,
• stan i rodzaj nawierzchni,
• masa samochodu,
• aktywne systemy bezpieczeństwa w samochodzie.

Każdy z wyżej wymienionych punktów wpływa na drogę, jaką przebędzie auto od chwili pojawienia się zdarzenia wymagającego hamowania aż do zatrzymania lub zredukowania prędkości. Na przykład stan opon oddziałuje na przyczepność auta.

Największy wpływ na drogę hamowania auta ma jego prędkość. Odcinek potrzebny do zatrzymania pojazdu rośnie wraz z jej wzrostem. Prędkość wydłuży drogę hamowania o:

• ok. 5 m. przy 30 km/h,
• ok. 13 m. przy 50 km/h,
• ok. 25 m. przy 70 km/h,
• ok. 42 m. przy 90 km/h,
• ok. 62 m. przy 110 km/h,
• ok. 87 m. przy 130 km/h.

Przedstawione dane dotyczą pojazdu poruszającego się po równej i suchej nawierzchni asfaltowej. Przy prędkościach „autostradowych” droga hamowania wzrasta proporcjonalnie do kwadratu prędkości. Dwukrotnie wyższa prędkość wydłuża drogę hamowania nawet czterokrotnie.

Ogromny wpływ na drogę hamowania ma stan techniczny pojazdu, a przede wszystkim układu hamulcowego. Jego najważniejsze elementy to klocki i tarcze hamulcowe. Części te ulegają stopniowemu zużyciu w miarę eksploatacji auta. Klocki hamulcowe składają się z 25 warstw i w czasie pracy ulegają nagrzaniu do temperatury 700 stopni. Ich przeciętna żywotność wynosi 50 000 kilometrów. Gdy grubość klocków spadnie do 3-4 mm, to należy wymienić je na nowe.

W układzie hamulcowym każdy element jest równie ważny, odpowiada za bezpieczeństwo i wpływa na drogę hamowania. Dla przykładu tak często pomijany podczas kontroli czy serwisu auta płyn hamulcowy charakteryzuje się określoną lepkością oraz temperaturą wrzenia. Z czasem w jego składzie wzrasta zawartość wilgoci, która obniża temperaturę wrzenia. W efekcie pogorszeniu ulegają parametry użytkowe płynu hamulcowego. I nawet jeśli przy pierwszym hamowaniu nie jest to odczuwalne to w ekstremalnych warunkach, gdy jego temperatura wzrośnie, może dojść do znacznego obniżenia efektywności układu i wydłużenia drogi hamowania.

Dlatego bardzo ważne jest systematyczne kontrolowanie następujących elementów układu:

• klocki,
• tarcze,
• płyn hamulcowy,
• przewody elastyczne i elementy gumowe.

Warto także zwracać uwagę na najdrobniejsze wycieki czy uszkodzenia wymienionych podzespołów.

Jak najnowsze technologie pomagają skrócić drogę hamowania samochodu?

Układ hamulcowy na przestrzeni ostatnich lat uległ znacznemu rozwinięciu. Obecnie stał się on nie tylko systemem służącym do redukcji prędkości bądź zatrzymania pojazdu. Układ hamulcowy aktywnie podnosi bezpieczeństwo oraz komfort podróżowania. Pierwsze hamulce współczesnych aut to układy bębnowe, w których szczęki rozpierane przez cylinderek dociskane były do bębna, wytwarzając siłę hamującą.

Kolejny etap to systemy tarczowe, w których klocek współpracował z tarczą. Rozwiązanie to charakteryzowało się tak dobrą efektywnością, że przetrwało do dzisiejszych czasów. Pierwszym rozwinięciem systemu tarczowego było wprowadzenie wspomagania hamowania (serwo), które zwiększało siłę, z jaką kierowca naciskał na pedał.

Kolejnym i chyba najważniejszym w historii ulepszeniem był układ ABS zaprezentowany po raz pierwszy w 1978 r. System zapobiega blokowaniu kół podczas hamowania i zapewnia kontrolę nad pojazdem. Układ ten od 1 lipca 2006 r. stał się obowiązkowym elementem bezpieczeństwa. W 1987 r firma Bosch przedstawiła system ESP, który stabilizuje pojazd i zapobiega poślizgowi. Od 1 listopada 2014 r. także ESP stał się obowiązkowym elementem montowanym w każdym aucie. Obecnie na rynku dostępna jest już dziewiąta generacja tego układu. System ESP 25 razy na sekundę monitoruje pojazd i w razie potrzeby reaguje. W większości przypadków kierowca nawet nie zdaje sobie z tego sprawy.

W pierwszych pojazdach o wszystkim decydował kierowca. Samochód zaczynał hamować, dopiero gdy kierujący naciskał na pedał. Siła przekazywana na tłoczki w zaciskach zależała tylko od kierowcy. Obecnie układ hamowania zaczyna działać już w chwili zdjęcia nogi z gazu. Oczywiście zakres reakcji determinuje skala występowania zagrożenia. Dzięki takiemu samoczynnemu działaniu skraca się droga hamowania samochodu.

Należy także wspomnieć, iż układ hamulcowy w nowoczesnych pojazdach współpracuje z wieloma aktywnymi systemami bezpieczeństwa. Jednym z nich jest inteligentny tempomat. Współczesne auta wyposażone są w zaawansowane układy zapobiegające zderzeniu. Tego typu system współpracuje z kamerami i czujnikami radarowymi w aucie. Układ samodzielnie wykrywa zagrożenie i przygotowuje auto do awaryjnego hamowania poprzez:

• zwiększenie ciśnienia płynu hamulcowego,
• zbliżenie do siebie klocków i tarcz,
• zaalarmowanie kierowcy o zagrożeniu,
• samodzielne hamowanie przy braku reakcji ze strony kierującego.

Dzięki temu w niektórych sytuacjach pojazd jest w stanie się zatrzymać bez żadnej ingerencji kierowcy.

Jak kierowca może skrócić drogę hamowania?

Ty też masz realny wpływ na długość drogi hamowania. Przede wszystkim powinieneś dbać o nienaganny stan techniczny samochodu. Jego najważniejsze elementy to:

• skuteczny układ hamulcowy,
• sprawne zawieszenie,
• opony dostosowane do aktualnego sezonu,
• niezawodne systemy bezpieczeństwa w pojeździe.

Bardzo ważna jest także technika jazdy oraz przestrzeganie obowiązujących ograniczeń prędkości. Na drodze powinieneś zachowywać szczególną ostrożność. Pamiętaj, że przekroczenie dozwolonej prędkości w terenie zabudowanym o 10 km/h wydłuża drogę hamowania o 10 metrów. Duże znaczenie ma także zachowania odpowiedniej odległości od poprzedzającego pojazdu. Odstęp powinien wynosić:

• 30 m podczas jazdy z prędkością 50 km/h,
• 50 m podczas jazdy z prędkością 90 km/h,
• 65 m podczas jazdy z prędkością 100 km/h.

Odległości te są regulowane przez przepisy z 1 czerwca 2021 r.

Jako kierowca masz największy wpływ na drogę hamowania swojego auta. Zależy ona od przestrzegania obowiązujących przepisów, Twojego czasu reakcji oraz stanu technicznego pojazdu. Nie zapominaj o tym podczas każdej podróży.